Historiku i librave digjitalë

Evoluimi i librave digjitalë, jo një histori e shkurtër

Librat elektronikë, janë një mënyrë e lehtë, e përshtatshme dhe tërësisht moderne për të aksesuar literaturën dhe informacionin e bazuar në tekst. Ndërsa ju mund t'i lidhni e-Books dhe pajisjet e-Reader me kohën moderne, ato kanë një histori shumë më të gjatë nga se mund ta mendoni.

Kur mendoni për historinë e librave elektronikë, mund të mendoni se evoluimi i tyre është i shkurtër dhe daton para 15 vitesh. Është e vështirë të besohet, por koncepti i një eBook ka ekzistuar për më shumë se 80 vjet!

Në këtë artikull do të njiheni me historikun e evoulimit të librave digjitalë nga vitet '30 e deri në kohët e sotme.

Historiku i librave digjitalë

'The Readies' - Një koncept i lindur në vitin 1930

Koncepti i një libri elektronik u krijua për herë të parë në vitin 1930, afërsisht në të njëjtën kohë kur librat me letra me kapak u shfaqën për herë të parë. Shkrimtari Bob Brown shkroi fillimisht për idenë e tij për një e-Reader që do t'i lejonte lexuesit të lexonin libra në një ekran pasi të shikonin "talkie"-n e tij të parë (d.m.th një film me muzikë e tinguj). Ai e quajti këtë ide "readies", duke e lënë mënjanë termin fillestar "talkie". Brown mendoi se kjo do të ishte një ide e mirë pasi shpikja e televizorit i kishte larguar njerëzit nga leximi i librave.

Kjo ide hipotetike e "readies" do t'i lejonte njerëzit të lexonin libra shumë më shpejt sesa mund të lexonin libra të shtypur. Përveç konvertimit të librave në skedarë dixhitalë, ideja e Brown do të zëvendësonte gjithashtu fjalët normale me një numër të madh simbolesh portmanto dhe do të përdorte lloje të reja të shenjave të pikësimit për të treguar veprimin ose lëvizjen.

'Enciclopedia Mecánica' - Prototipi i parë i e-Reader nga vitet 1949

Prototipi i parë i pajisjes eReader u krijua nga mësuesja e shkollës spanjolle, Angela Ruiz Robles në vitin 1949. Pasi pa studentët e saj që përpiqeshin të mbanin libra të rëndë nga shkolla çdo ditë, ajo u frymëzua të krijonte një pajisje që do t'i lejonte studentët të përballonin më lehtë ngarkesat e tyre të leximit. Angela Ruiz Robles e quajti shpikjen e saj 'Enciclopedia Mecánica', pra "Enciklopedia Mekanike". Pajisja përmbante bobina teksti të printuara, të cilat mund të funksiononin duke përdorur ajër të kompresuar. Ky prototip i parë nuk ishte elektronik, por ishte pajisja e parë e njohur e automatizuar e leximit.

Shpikja e saj kaloi nëpër disa ridizajnime dhe versioni përfundimtar përfshinte regjistrime audio, një xham zmadhues, një makinë llogaritëse dhe një dritë elektrike leximi. Shpikja nuk u mor kurrë për prodhim masiv, por një nga prototipet e saj ruhet ende në Muzeun Kombëtar të Shkencës dhe Teknologjisë në La Coruna, Spanjë.

'Index Thomisticus' - Kandidati real për librin e parë elektronik, krijuar ndërmjet viteve 1949 dhe 1970

Ka disa debate nëse 'Index Thomisticus', i përgatitur nga Roberto Busa mund të konsiderohet kandidati i vërtetë i librit elektronik të parë në botë. Në vitin 1949, Roberto Busa filloi të krijonte një indeks elektronik me shumë shënime për veprat e teologut Thomas Aquinas, të cilin e përfundoi plotësisht në vitin 1970. Kjo vepër dixhitale fillimisht u ruajt në një kompjuter të vetëm, por u publikua përfundimisht si CD-ROM në 1989.

Disa historianë nuk e konsiderojnë këtë vepër si librin e parë elektronik, pasi synohej të përdorej për studimin e teksteve ekzistuese të shkruara, në vend që të ishte një botim i pavarur i botuar.

Teknologjia e hershme e librave elektronikë të viteve 1960

Disa historianë konsiderojnë se disa projekte nga fillimi i viteve '60 janë pararendësit e librave elektronikë të ditëve moderne. Këto projekte përfshijnë projektin NLS (Sistemi oN-Line) i kryesuar nga Doug Engelbart në Institutin e Kërkimeve Stanford (SRI) dhe projektet e Sistemit të Redaktimit të Hipertekstit dhe FRESS (File Retrieval and Editing System) të drejtuar nga Andries van Dam në Universitetin Brown. Dokumentet FRESS u ekzekutuan në kompjuterët kryesorë të IBM dhe u formatuan në mënyrë dinamike për përdorues të ndryshëm, pajisje të ekranit, madhësi dritaresh, etj. dhe ato përmbanin tabela të automatizuara të përmbajtjes dhe indekseve.

Këto sisteme lejuan përdorimin e hiperlidhjeve, grafikëve dhe shumë aftësive të tjera. Në përgjithësi mendohet se Van Dam ka shpikur termin "libër elektronik". FRESS u përdor kryesisht për të lexuar tekste të shumta në internet, si dhe për shënime dhe diskutime në internet në disa kurse, duke përfshirë Poezinë Angleze dhe Biokiminë.

Versioni dixhital "Deklarata e Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara" dhe Projekti Gutenberg - 1971

Michael S. Hart vlerësohet si shpikësi i librit elektronik siç e njohim ne sot. Në vitin 1971, Michael S. Hart iu dha një kompjuter me kohë të pakufizuar Xerox në laboratorin e Kërkimit të Materialeve, i cili përdorej kryesisht për përpunimin e të dhënave, por ishte gjithashtu i lidhur me ARPAnet (pararendësi i Internetit modern). Kur Hartit iu dha një kopje e Deklaratës së Pavarësisë në një dyqan ushqimesh lokale në përkujtim të 4 korrikut, ai u frymëzua të shtypte të gjithë tekstin në kompjuter dhe ta bënte të disponueshëm për t'u shkarkuar nëpërmjet ARPAnet.

Skedari, i cili u bë i njohur si libri i parë elektronik për shumë historianë, u shkarkua në atë kohë nga vetëm gjashtë persona. Hart më pas krijoi versione elektronike të teksteve të tjera, duke përfshirë Ligjin e të Drejtave, Kushtetutën Amerikane dhe Biblën. Më pas ai themeloi Projektin Gutenberg, ku bëri tekste të domeinit publik të disponueshëm për njerëzit në mbarë botën për t'i shkarkuar falas. Projekti Gutenberg funksionon ende sot, duke ofruar akses në e-Books në formatin e tekstit të thjeshtë që mund të lexohen praktikisht në çdo pajisje dixhitale.

Pajisje të dedikuara për leximin e librave dixhitalë - Kohët moderne

Në vitin 1997, 'E Ink Corporation' zhvilloi një teknologji që do të lejonte ekranet dixhitale të reflektojnë dritën ashtu si letra e zakonshme pa pasur nevojë për një dritë prapa. 'Rocket e-Book' ishte pajisja e parë komerciale e-Reader që përdori këtë teknologji. Kjo teknologji u përdor nga disa prodhues të tjerë për të krijuar pajisje të reja e-Reader, duke përfshirë Amazon Kindle, i cili u lançua në 2007 dhe u bë e-Reader më i popullarizuar në botë.

Përmbledhje

Rrugëtimi i librit elektronik që ne njohim sot ka kaluar mbi 40 vite histori që nga konceptimi e deri tek e-Books që ne njohim e përdorim në kohët moderne. Tregu global i librave elektronikë duket se është në periudhën e tij më të mirë dhe pritet të pësojë rritje të ndjeshme edhe në vitet e ardhshme.

Teksa në këtë artikull u njohët me një përmbledhje të historikut të evoluimit të librit digjital, nëse lexoni publikime të tjera nga Libroteka do të kuptoni edhe përfitimet e tyre mjedisore e psikologjike.

Regjistrohu në newsletter

Njoftohu me email mbi librat e rinj, ofertat dhe shkrimet e fundit.